น้องอายุ 2 เดือน ตอนนี่กินอัลฟาฟ่าเเบบสับ ถ้าจะผสมทีโมธีกับอัลฟาฟ่าด้วยจะได้มั้ยครับ สังเกตุว่าน้องอึเป็นหยดน้ำครับ แต่เสมอทุกก้อนไม่เหลว ไม่สายสร้อยครับ กินน้ำ กินหญ้าปกติ วิ่งเล่นร่าเริงปกติครับ

ตอบคำถามแรกก่อน คือ ไม่ว่าหญ้าหรืออัลฟัลฟ่าสามารถกินได้แต่อายุยังน้อยได้ย เพียงแต่หญ้าจะมีระดับโปรตีนและแคลเซียมที่ต่ำ จึงส่งเสริมการเจริญเติบโตไม่เท่ากับอัลฟัลฟ่า ที่ต้องสร้างกล้ามเนื้อและกระดูก ก็เท่านั้นเองครับ

คำถามที่สอง... เพราะกระต่ายอายุน้อยที่เพิ่งเริ่มกินหญ้าหรืออัลฟัลฟ่า จะผลิตมูลแข็งมีขนาดที่น้อยกว่าขนาดปกติ คือต่ำกว่า 0.5 เซนติเมตร (0.5-1.0 เซนติเมตร) เป็นเรื่องปกติครับ หากผู้เลี้ยงมีความกังวลให้ประเมินจากบทบาทของเยื่อใยอาหาร ซึ่งผมมักจะสอนผู้เรียนทั้งหลายถึงเรื่องนี้ก่อนเข้าบทเรียนเรื่องโรคในกระต่าย หากสัดส่วนการกินอัลฟัลฟ่ามากก็ไม่ต้องกังวลอะไรเลย เช่น กินอัลฟัลฟ่าเก่งมากหรือร้อยละ 80 ของอาหารทั้งหมด และกินอาหารเม็ดที่มีเยื่อใยอาหารสูงเพียงพอ ซึ่งมีบางแบรนด์ที่กินได้ไม่จำกัดด้วยซ้ำ แม้ว่าจะผิดสัดส่วนก็ยังปลอดภัย แต่หากไม่สบายใจและประเมินแล้วกินอัลฟัลฟ่าเก่งก็ให้สบายใจได้ ดังนั้น สิ่งที่ต้องประเมินแรกเลย คือสัดส่วนการกิน

ประเมินต่อมา มาทำความเข้าใจเรื่องพฤติกรรมการกินของกระต่าย กระต่ายมักจะเลือกกินแต่ใบอัลฟัลฟ่า ในภาษาสวนสัตว์จะเรียกสัตว์ที่เลือกกินแต่ใบว่าเป็นพวกเลือกกิน (อาหารพลังงานสูงหรือเข้มข้น) หรือ concentrate selectors ไม่ต่างจากเราครับ ที่อะไรกินง่ายอร่อยก็เลือกกินก่อน ขณะที่ก้านแข็งจะไม่กินและถูกทิ้งขว้าง และตรงก้านนี้แหละจะมีเปลือกไม้ซึ่งแก่กว่าแกนหรือใบแน่นอน จะมีสัดส่วนของเยื่อใยย่อยไม่ได้ (indigestible fibers) สูง ซึ่งจะไปทำให้มูลแข็งมีขนาดใหญ่ขึ้น เป็นเหตุให้กระต่ายอายุน้อยยังมีมูลเป็นรูปแบบเม็ดเล็กๆ ที่จริงๆก็นับเป็นสิ่งปกติได้ ไม่มีอะไรต้องกังวลใจหากมูลยังมีขนาดสม่ำเสมอ ทั้งนี้ให้ประเมินจากชนิดอาหารเม็ดที่ใช้เสริมต้องดีจริงๆตามหลักวิชาการ

ประเด็นต่อมา เจ้าของจะให้ทิโมธี มีทั้งข้อดีและข้อเสียในกระต่ายเด็ก ข้อดีที่แนะนำคือ กระต่ายเริ่มเรียนรู้และฝึกกินหญ้า ทำให้ต่อมากินหญ้าได้ง่าย และช่วยให้มูลแข็งมีขนาดใหญ่ขึ้น เพราะกระต่ายจะกินหญ้าทั้งต้น เจ้าของก็สบายใจ แต่ข้อเสียก็มีคือให้พลังงานที่ต่ำกว่าอัลฟัลฟ่า แคลเซียมต่ำกว่า เสี่ยงต่อการเกิดภาวมวลกระดูกบางตั้งแต่อายุยังน้อย หลายตัวที่ทำการเอกซเรย์ช่วงอายุ 6 เดือนจะพบภาวะมวลกระดูกบางและกดเป็นแนวเว้าของกระดูกสันหลังได้ จากแคลเซียมต่ำแต่ฟอสฟอรัสสูง นอกจากนี้กระต่ายจะผอมกว่าการกินหญ้า ขนหยาบ ดังนั้นการกินเสริมกันจึงเหมาะ ตามที่เจ้าของอยากทำครับ

อีกวิธีที่พยายามแนะนำมาตลอดที่เมืองนอกเขาทำ มีสองวิธี คือ การกินอัลฟัลฟ่าที่ตัดตั้งแต่ต้นอ่อน ซึ่งเป็นช่วงไม่ผลิตใบ นึกถึงเวลาที่เราปลูกต้นไม้ ตอนที่เป็นต้นอ่อนจะมีแต่กิ่นอ่อนๆเต็มไปหมด แต่ใบจะน้อยในช่วงแรก แต่อัลฟัลฟ่าที่นำมาขายส่วนใหญ่จะตัดเมื่อแก่ซึ่งจะให้ใบเป็นพุ่มงดงามและปริมาณมาก และผู้เลี้ยงบ้านเราจะเลือกชนิดที่ให้ใบเยอะเพราะคิดว่าดี แต่อัลฟัลฟ่าในระยแรกที่เป็นก้านอ่อนจะให้ทั้งระดับโปรตีนที่ดีกว่า และสัตว์จะเลือกกินทั้งต้น เขาจึงใช้เลี้ยงสัตว์ราคาแพง เช่นม้าแข่ง ทำให้บ้านเราหาซื้อได้ยาก ซึ่งจะพบในบางยี่ห้อในบ้านเราเท่านั้น ผู้เลี้ยงก็ต้องลองอ่านฉลากอาหารกันดูครับ อีกวิธีคือการให้หัดกินแบบอัดเม็ดที่ทำมาจากอัลฟัลฟ่าทั้งต้น ซึ่งจะมีข้อดีและข้อเสีย ข้อดีคือกระต่ายกินครบทั้งต้น ซึ่งจะให้ระดับเยื่อใยสูงถึงร้อยละ 32 เหมือนทิโมธี เช่นเดียวกันกับกระต่ายที่ไม่เลือกกินทั้งก้านและใบก็จะมีมูลขนาดใหญ่โดยไม่ต้องพึ่งทิโมธีหรือหญ้าอื่นๆ รับ และอัลฟัลฟ่าอัดเม็ดบางยี่ห้อยังเสริมโพรไบโอติกส์ วิตามินและแร่ธาตุให้อีก แต่ข้อเสียคือ การลับฟันของอาหารเม็ดจะสูงการเคี้ยวตามธรรมชาติไม่ได้ครับ

มีพิมพ์ผิดบางส่วนนะครับ จึงจะขยายความเพิ่มเติม ได้แก่ กระต่ายกินหญ้าจะผอมกว่า และขนหยาบกว่ากลุ่มที่กินอัลฟัลฟ่า เพราะอัลฟัลฟ่าให้โปรตีนสูงกว่านั่นเอง คุณสมบัติของหญ้าจึงสำคัญหากจะใช้เสริมในกระต่ายเด็ก เช่น ระดับโปรตีนต้องสูง จึงมักเป็นหญ้าระดับซูเปอร์พรีเมี่ยม หรือไม่ควรต่ำกว่าพรีเมี่ยม หรือง่ายๆควรเป็นหญ้าตัดครั้งแรกหากไม่มีการันตีที่ชัดเจนว่าเป็นพรีเมี่ยมหรือซูเปอร์พรีเมี่ยมหรือไม่

หญ้าที่ไม่เหมาะสมจะให้กระต่ายวัยเด็กเลย เช่น แพงโกลา ที่จริงแพงโกล่าเป็นหญ้าคุณภาพสูง แต่บ้านเรามีระบบการปลูกและทำแปลงหญ้ายังไม่ดีพอ ทำให้คุณสมบัติของหญ้าออกมาต่ำกว่าที่ควรเป็น และเป็นหญ้าแก่ ทำให้กระต่ายจะผอม อันนี้จะสังเกตได้ง่ายมาก ผู้เลี้ยงจะเห็นได้เองครับ เพราะยังไงกระต่ายก็ยังถือเป็นสัตว์กินพืชขนาดเล็ก และมีเมตาบอลิสมที่สูง การได้รับพลังงานจากการย่อยได้ซึ่งมาจากอาหารที่กิน ยังมีความสำคัญมาก ต่างไปจากสัตว์ใหญ่

ต่อมา.. การลับฟันจะเกิดจากการเคี้ยวเปลือกไม้ เช่น ก้านต้นอัลฟัลฟ่า หรือหญ้า การกินอาหารเม็ดที่ไม่ได้คัดสรรจากวิธีผลิตเพื่อการขัดฟันอาจทำให้เกิดการสึกไม่เพียงพอ ซึ่งจะเห็นชัดมากขึ้นตามอายุครับ การให้หญ้าหรือพืชอายุน้อยเช่นผัก หรืออาหารเม็ดที่ไม่ผลิตมาสำหรับการลับฟัน (มีกรรมวิธีพิเศษ ไม่ใช่แค่การอัดแข็ง) จะทำให้เกิดการสึกของฟันไม่เพียงพอได้ แต่อายุยังน้อยจะไม่พบปัญหาครับ เพราะหากกินอัลฟัลฟ่าเก่งอยู่แล้ว โตขึ้นย่อมกินหญ้าเก่งและฟันสวยแน่นอน ของให้กินตามพีรามิดอาหารที่หมอแนะนำครับ