กระต่ายพึ่งซื้อมาค่ะที่ร้านบอกน้อง1เดือนครึ่งหย่านมเเล้วกินหญ้าได้ตอนซื้อมาน้องวิ่งเล่นปกติค่ะพอกลับมาที่บ้านน้องนอนอย่างเดียวเลยไม่กินหญ้ากินน้ำก็น้อยฉี่ครั้งเดียวไม่อึเลยค่ะอยากรู้ว่าน้องเป็นอะไรค่ะ

ผมจะไปทีละขั้นให้เข้าใจ เริ่มจากประเมินการกินน้ำก่อนครับ กระต่ายจะกินน้ำ 50-150 มิลลิลิตรต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ให้ทำการวัดปริมาตรที่แน่นอนต่อน้ำหนักตัว ถึงจะทราบได้ว่ากระต่ายได้รับน้ำเพียงพอหรือไม่

ในกรณีของการกินหญ้า มีสองประเด็นที่ต้องประเมิน ประเด็นแรกเดิมก่อนหน้านี้กระต่ายได้รับอะไรเป็นอาหาร หากไม่เคยกินหญ้าหรืออัลฟัลฟ่ามาก่อน แต่ได้รับอาหารอย่างอื่น การเริ่มต้นกินหญ้าเลยก็เป็นเรื่องต้องปรับตัว และกินหญ้าชนิดไหน โดยปรกติกระต่ายวัยนี้จะเริ่มกินอาหารกับแม่ตอนอายุ 3 สัปดาห์แต่เริ่มกินน้อยเพราะยังกินนมแม่ จนกระทั่งเริ่มหย่านมที่เดือนครึ่งตามที่เจ้าของเข้าใจ กระต่ายจะกินอัลฟัลฟ่าหรือหญ้ามากขึ้น เพราะจะไม่ได้นมแล้ว ตามธรรมชาติจะกินได้เก่ง เป็นช่วง ๆ แต่จะนอนเป็นส่วนใหญ่ตามวัย ให้สังเกตที่การขับถ่ายจะสม่ำเสมอและชั่งน้ำหนักแล้วจะพบว่าน้ำหนักเพิ่มขึ้นต่อเนื่องอย่างรวดเร็วในระยะแรก

ประเด็นที่สองที่ต้องพิจารณา เจ้าของต้องประเมินสัดส่วนของอาหาร หากมีอาหารอื่นมากกว่าสัดส่วนที่เหมาะสม เช่น อาหารเม็ดมากเกินไป และให้กินผักหรือขนม สิ่งนี้จะไปลดการกินหญ้าลงอย่างแน่นอน และมีผลต่อสุขภาพในทันที บางตัวจะเกิดภาวะลำไส้อืดและเสียสมดุลของจุลินทรีย์ในทางเดินอาหารและเสี่ยงเสียชีวิตในไม่กี่วันหลังจากเริ่มเลี้ยง จะพบมูลแข็งมีขนาดแตกต่างกัน ไม่สมาำเสมอและ ขนาดเล็ก รวมทั้งขับถ่ายจำนวนน้อย จะเป็นสัญญาณที่ไม่ได้ เจ้าของจึงต้องประเมินให้ได้ว่าเหมาะสมหรือไม่ เป็นไปตามปิรามิดอาหารหรือไม่

จะทำอย่างไรจึงจะรู้ว่าได้ให้อาหารตามปิรามิดที่เหมาะสมแล้ว โดยเริ่มจากอาหารเม็ดที่มีคุณภาพก่อน (ผมจะไม่แนะนำอะไรก็ได้ แต่ต้องอยู่ในเกณฑ์อาหารสัตวแพทย์แนะนำหรือมีเยื่อใยอาหารสูงเพียงพอ โดยเฉพาะลิกนินและเซลลูโลส) อันนี้ต้องเข้าใจกันก่อนว่าเข้มงวดครับ ไม่ควรเกิน 2-4 ช้อนโต๊ะต่อวัน จะแบ่งให้ จะให้มากหรือน้อยกว่านี้ให้ประเมินจากการขับถ่ายเป็นหลัก ได้แก่ ถ้ากระต่ายกินอาหารเม็ดพอดิบพอดี การขับถ่ายจะมีเม็ดสม่ำเสมอ ไม่แตกต่างกัน และมีปริมาณมาก ในลูกกระต่ายจะมากเกินกว่า 200 เม็ดมูลแข็งต่อวัน ในกระต่ายโตเต็มวัยจะสูงกว่า 400 เม็ด และสิ่งที่สังเกตได้ง่ายว่ากินอาหารเม็ดมากเกินไปคือ จะพบการไม่กินมูลอ่อน หรือซีโคโทรป ที่มีลักษณะเป็นเม็ดเล็กๆติดกันเหมือนพวงองุ่น บ้านเราชอบเรียกว่าอึพวงองุ่น เพราะปรกติกระต่ายต้องกินกลับไปจากรูทวารโดยตรง จะไม่หล่นให้เห็น ถ้าพบเห็นถือว่าผิดปรกติ จะต้องทำการตรวจว่าเพราะอะไร ส่วนใหญ่ในกระต่ายเด็กก็เพราะให้อาหารเม็ดมากเกินไป หรือให้ขนม หรือผักมาเกินไป

ซึ่งการให้สิ่งเหล่านี้มากเกินไป จะไปลดสัดส่วนของการกินหญ้าในปริมาอาหารทันทีอย่างสอดคลอ้งกัน กินอย่างหนึ่งมาก ก็ต้องกินหญ้าได้ลดลง เขาจำกัดอาหารเม็ดไว้เท่านั้น แต่หากประเมินแล้วว่ากระต่ายผอมเกินไปและหญ้าคุณภาพต่ำ อาหารเม็ดที่ดียิ่งยวดก็มีที่จะสามารถให้กินได้มากขึ้นเพื่อเพิ่มน้ำหนักหรือเพิ่มการเจริญเติบโต และยังคงระดับเยื่อใยอาหารได้สูง มีอยู่หลายยี่ห้อที่ไว้ใจได้ครับ ดันั้นก็ต้องสังเกตและปรับด้วยตนเองอยู่เสมอ

เมื่อพิจารณาแล้ว การจะให้กินหญ้าเยอะขึ้น ต้องจำกัดอาหารเม็ดตามที่แนะนำข้างต้น หญ้าควรได้รับ 75-80% ของสัดส่วนอาหารทั้งหมด ซึ่งจะเป็นอาหารเม็ดประมาณ 20% (2-4 ช้อนโต๊ะขึ้นกับน้ำหนัก) หลีกเลี่ยงขนมของกินเล่น และผักผลไม้ ถ้าจะให้ของกินเล่นก็ต้องประเมินว่าไม่ใช่อาหารที่ทำลายสุขภาพและให้พลังงานสูง เพราะจะไปรบกวนการกินหญ้า ของกินเล่นที่แนะนำมักจะมีหญ้าเป็นองค์ประกอบ มีโปรไบโอติกส์ หรือมีสมุนไพร แต่ไม่ควรเกิน 5% ของสัดส่วนอาหารทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ช่วงของการกินหญ้าได้น้อยควรเข้มงวด หลีกเลี่ยงการกินขนมหรืออาหารพลังงานสูง

ในกรณีที่ไม่อึเลย จึงไม่ค่อยดีเลย หรือขับถ่ายมีขนาดเล็กมากๆ ก็ไม่ดีเช่นกัน (ปรกติจะมีขนาด 0.5-1 เซนติเมตรในตัวโตเต็มวัย ในกระต่ายเด็กจะเล็กกว่าเล็กน้อยได้แต่จะมีปริมาณมากขึ้นและสม่ำเสมอ ถ้าขนาดไม่ค่อยเท่ากัน แสดงว่ากินหญ้าได้น้อยมาก) จะบ่งชี้ภาวะลำไส้อืดแล้ว (gastrointestinal hypomotility) ควรรีบไปพบหมอ เพราะจะเริ่มสะสมแก๊สและเจ็บปวดช่องท้อง การไปพบหมอตั้งแต่สันแรกจะมีโอกาสในการหายป่วยมากๆ แต่หากเกิน 2 วันจะเพิ่มอัตราการตายเพราะจะเริ่มเสียสมดุลจุลินทรีย์และพวกเชื้อโรคจะฉวยโอกาส แต่ถ้าหากยังคงกินได้หรือมีขับถ่ายบ้าง ควรมี Rabbit Care หรือ VETREC ติดบ้านสำหรับป้อนเพิ่มเยื่อใยอาหารจากหญ้า และอาหารเหล่านี้จะมีจุลินทรีย์ช่วยเสริมในทางเดินอาหาร และบางสูตรมีสรรพคุณช่วยลดปวดในช่องท้อง จะทำใให้ลูกกระต่ายมีอาการบรรเทา เป็นช่วยแก้ไขเบื้องต้น เพราะจะเสี่ยงต่อการเสียชีวิตมาก แล้วรีบไปพบหมอ เพราะหากมีอาการแล้วควรใกล้ชิดกับหมอ ไม่ว่าจะดีขึ้นแล้วก็ตามครับ

บางรายที่ไม่ได้เกิดจากการกินหญ้าน้อยก็เกิดปัญหาได้ก็มีครับ เช่น ติดเชื้อในทางเดินอาหาร ในลูกกระต่ายมักพบเชื้อบิด และเป็นอันตรายในลูกกระต่าย ต้องไปให้หมอตรวจเพิ่มเติมและรับยาต้านเชื้อ หรืออาหารฟื้นฟูที่มีโมโนลอรินสามารถช่วยลดอัตราการติดเชื้อลงได้

ในกรณีที่ยังไม่ป่วยและขับถ่ายปรกติ ซึ่งในกรณีที่ผู้เลี้ยงส่วนใหญ่กังวลใจ และไม่มั่นใจว่าลูกกระต่ายกินหญ้าเหมาะสมหรือไม่ และบางตัวอาจมีพฤติกรรมมาตั้งแต่ถูกเลี้ยงมาจากแหล่งเพาะ อาจจะปฏิเสธอาหารที่เราพยายามให้ จึงแนะนำกลุ่มอาหารป้อน/ฟื้นฟู ที่มีเยื่อใยสูงและส่งเสริมสุขภาพ ตัวที่ดีที่สุดตามสรรพคุณที่มีในไทยตอนนี้เป็นของ VETREC และยังมีของ RANDOLPH, OXBOWและ EMERAID ควรมีติดไว้ที่บ้าน และควรเลือกใช้ให้เหมาะกับวัยและปัญหา เช่น เลือกใช้ VETREC สูตร Recovery หรือ Booster ขณะที่ RANDOLPH เลือกได้ทั้งสามสูตร หากอายุน้อยกว่า 1 1/2 เดือน ควรเลือกสูตรที่มีโมโนลอริน หรือเลือกตามปัญหาสุขภาพที่พบ ซึ่งต้องปรึกษาคุณหมอที่เข้าใจครับ

ขอให้หาย กลับมาขับถ่ายสม่ำเสมอ และกินหญ้าเก่งๆครับ